Dipelta yunnanensis, een soort met een hardnekkig synoniem

Op de omslag van de tweede Arbor Vitae van 2023 staat een fraaie bloem met opvallende oranje keel. Het is één van de drie soorten van het geslacht Dipelta en de enige waarvan het areaal nog buiten China verbreid is. Van dit laatste wordt echter door Flora of China geen melding gemaakt. De andere twee soorten zijn D. elegans en D. floribunda.

Dipelta behoort tot de familie van Caprifoliaceae en is nauw verwant aan Kolkwitzia, Linnaea en Weigela. De naam Dipelta wijst op de discusachtige vleugeltjes aan de basis van de vruchten. Het betreft de uitgroei na, of al voor de bevruchting, van twee van de vier steunblaadjes aan de basis van het vruchtbeginsel. De vruchten lijken sterk op die van de Iep. Opvallend is de geografische verspreiding van de drie soorten in China. Ze komen allen voor in de noordwestelijke provincies Gansu, Shaanxi en Sichuan. Alleen het areaal van D. elegans is beperkt tot deze drie provincies. D. floribunda komt verder voor in vier provincies van Centraal China en D. yunnanensis in drie provincies in het zuidwesten van China. Het areaal van D. yunnanensis is zuidelijker nog verbreid tot in het noorden van Myanmar. De drie soorten verschillen het meest opvallend in de bloemen. Bij D. yunnanensis steekt het nauwe deel van de kroonbuis niet boven de kelkbladen uit. Bij D. floribunda is de uitstekende nauwe kroonbuis juist heel karakteristiek. Tijdens de bloei groeien de steunblaadjes onder het vruchtbeginsel bij D. floribunda al uit en bedekken de kelkbladen. Bij D. yunnanensis is dat niet het geval. De kelkbladen van D. elegans zijn tot 2/3 van de lengte vergroeid en de kroonbladen alleen aan de basis. Opvallend bij deze soort zijn de tot 40 mm grote vleugels van de vruchten die evenals bij D. yunnanensis pas na de bloei uitgroeien. Vergeleken met de andere soorten is D. elegans een kleine heester die tot 2 m hoog kan worden. De soort is bedreigd en waarschijnlijk nergens in cultuur, want op internet zijn er geen foto’s te vinden. D. floribunda wordt tot 6 m hoog en heeft geurende bloemen. De eerder als soort beschreven D. wenxianensis wordt thans als varieteit van D. floribunda beschouwd.

Dipelta yunnanensis
Foto: Ronald Houtman

D. yunnanensis en D. ventricosa
In de Naamlijst van Houtige Gewassen vind je, evenals in Bean Trees and Shrubs en op veel websites, de soort D. ventricosa naast D. yunnanensis. Dendrologie van de Lage Landen vermeldt alleen D. ventricosa. D. yunnanensis werd in 1891 beschreven door Franchet op basis van een door Delavay in 1886 in Yunnan verzameld herbarium. De introductie vond plaats in 1910. De introductie van D. ventricosa vond in 1904 plaats door Wilson, met materiaal uit Sichuan. Hemsley beschreef de soort in 1908. Bean geeft van beide soorten een uitgebreide beschrijving, maar echte verschillen komen daar niet bij naar voren. Wel hebben de bloemen van D. ventricosa een sterkere roze kleur die in afbeeldingen op internet zelfs donkerrood kan zijn. In Flora of China is D. ventricosa een synoniem. Plants of the World Online heeft zelfs geen vermelding. De hardnekkigheid om D. ventricosa als aparte soort te beschouwen, heeft mogelijk te maken met de eerdere introductie door Wilson.

Dipelta floribunda
Foto: Ronald Houtman

Dipelta ingelijfd door Linnaea
In 2013 publiceerde Maarten J.M. Christenhusz in Phytotaxa (125 (1): 25–32) een opzienbarend artikel met de wat vage titel: ‘Twins are not alone: a recircumscription of Linnaea (Caprifoliaceae)’. Op basis van de reductie van de bloeiwijzen tot een tweetal bloemen, maar vooral door de monophyllie (gezamenlijke voorouders) bracht hij het geslacht Dipelta en verder o.a. Abelia (zonder sectie Zabelia) en Kolkwitzia onder in het geslacht Linnaea. Dit geslacht telde nu 13 soorten. Daarin is Dipelta floribunda nu Linnaea dipelta, D. elegans L. elegans, D. yunnanensis L. yunnanensis en Kolkwitzia amabilis L. amabilis. De auteur merkte op dat het wel schrikken zou zijn voor de tuinbouw en inderdaad: op internet zie je nog weinig navolging. Ook de Naamlijst van Houtige Gewassen houdt zich koest.

Plaquette uitreiking Arboretum De Nieuwe Ooster, woensdag 6 september

Plaquette uitreiking Arboretum De Nieuwe Ooster, woensdag 6 september

Op woensdag 6 september wordt het arboretum van De Nieuwe Ooster bekroond met een plaquette en oorkonde uitgereikt door de NDV.

Deze heugelijke gebeurtenis vindt plaats op het voorplein van De Nieuwe Ooster op woensdag 6 september, 15.30 uur. De plaquette krijgt een bijzondere plaats, namelijk direct naast het beeld van Leonard Springer, de man die De Nieuwe Ooster heeft aangelegd in 1892, een start heeft gemaakt met het arboretum, maar ook de medeoprichter van De Nederlandse Dendrologische Vereniging.

Leden van de NDV zijn van harte welkom op dit bijzondere moment bij te wonen. Voorafgaand aan deze gebeurtenis kunt u het arboretum op eigen gelegenheid bekijken door in alle rust te dwalen over dit 33 hectare grote gedenkpark. Behalve de boomcollectie is het gedenkpark op zichzelf al een bezoek waard gezien de prachtige structuur van het park en de bijzondere monumenten. Met name vak 71, de kraamkamer van het arboretum, is voor de echte dendrologen een bezoek waard.

De Nieuwe Ooster is met openbaar vervoer goed te bereiken. Vanaf bv. Het Amstelstation een kwartiertje lopen. Kijk op www.9292.nl

Bezoekers met de auto kunnen parkeren op de grote gratis parkeerplaats aan de Rozenburglaan 5 (zijkant begraafplaats). Vanaf hier een kleine 7 minuten lopen door het park naar het voorplein. Natuurlijk duurt deze wandeling voor bomenwandelaars langer.

Kijk voor een overzicht van de collectie en plattegronden op www.denieuweoosterbomenpark.nl

Adres arboretum: Kruislaan 126, 1097 GA  Amsterdam

Graag aanmelden via de website zodat we een beeld hebben van het aantal bezoekers (met oog op de catering!)

Leergang Amersfoort, zaterdag 30 september

Leergang Amersfoort, zaterdag 30 september

We verzamelen om 10.00-10.30 in de hal van het centraal station van Amersfoort. Hier is een toilet en consumptiemogelijkheden voor eigen rekening aanwezig. Ervaren docent Cees van der Linden (mobielnummer 06 4498 9594) leidt u deze dag langs het basissortiment in het  park rondom het oude centrum van Amersfoort. (Plantsoen-oost, Plantsoen-noord, Plantsoen-west en het Burgemeester Brouwerplantsoen. Tijdens deze leergang worden ca. 130 gewassen besproken. We lopen van het station naar de hoek Molenstraat/Stadsring, waar de feitelijke leergang begint. Voor “eigenvervoerders-met-TomTom”: afstemmen op het adres Van Asch van Wijckstraat 55. Dit is het adres van de parkeergarage Argis. Daarbuiten is weinig parkeergelegenheid.

Een eenvoudige lunch voor eigen rekening is mogelijk halverwege de rondgang. Hier rekent u ook de deelnamekosten van €10 af met de excursieleider.
Einde leergang uiterlijk 16.00 uur bij het centraal station voor de terugreis. Aanmelden voor de leergang op de website van de NDV.