Liquidambar styraciflua is bezig met een gestage opmars

Op de omslag van de vierde Arbor Vitae uit 2023 prijkt een tak met de fraaie herfstkleuren van de Amberboom. Deze Noord-Amerikaanse boom vindt de laatste 40 jaar steeds meer toepassing, maar het lijkt erop dat er bij het sterk toegenomen aantal selecties sprake is van wildgroei.

Liquidambar styraciflua ‘Palo Alto’, Noorderbegraafplaats Hilversum.
Foto: Gert Fotgens

In de eerste Naamlijst van Houtige gewassen die in 1986 werd gepubliceerd worden bij Liquidambar styraciflua zeven cultivars vermeld. De oudste daarvan, ‘Pendula’, was van vòòr 1935. De overige werden tussen 1954 en 1980 benaamd. In de 5e druk van 1995 was het aantal intussen toegenomen tot 23, maar daarna ging het steeds sneller en in de recente Naamlijst van 2021 worden er maar liefst 67 cultivars vermeld. Op zich is de Amberboom een gezonde groeikrachtige boom met vaak mooie kurklijsten en een vrij langdurige fraaie rode herfstkleur. Problemen zijn de windgevoeligheid en takbreuk. In het Keuringsrapport van de KVBC in Dendroflora 52 (2018) waren van de 33 beooordeelde selecties er acht gevoelig en elf iets gevoelig voor takbreuk. Enkele van de niet gevoelige met fraaie herfskleuren zijn: ‘Aurora’, ’Octoberglut’, ‘Penwood’ en ‘Worplesdon’.
Liquidambar styraciflua heeft een groot areaal in het zuidoosten van de Verenigde Staten en in Mexico en Midden-Amerika. De soort groeit vaak in dichte bestanden op vochtige standplaatsen. Gert Fortgens beschreef dit en liet dit zien in zijn artikel in Arbor Vitae 26, 2 p16-17 (2016). De soort groeit vaak in pioniervegetaties en houdt van lichte standplaatsen. Ook de herfstkleur komt bij ons het best tot zijn recht op dergelijke groeiplaatsen. Evenals van andere Liquidambar soorten wordt uit de bast de amber gewonnen, een harsachtige stof gebruikt in zepen en cosmetica. Deze stof was ook aanleiding om de boom in de Verenigde Staten Sweet Gum te noemen.

Liquidambar styraciflua in de herfst.
Foto: Gert Fortgens

Overige soorten
Het geslacht behoort thans tot de Altingiaceae en telt 15 soorten. Dit aantal kwam tot stand nadat in 2013 Stefanie M. Ickert-Bond en Jun Wen de negen soorten van Altingia in Liquidambar onderbrachten. Deze soorten uit China en Zuidoost-Azië groeien allen in tropische en subtropische gebieden. De familienaam blijft intact vanwege de prioriteitsregel.
L. orientalis heeft een klein areaal in riviervlaktes in het westen van Turkije en op het Griekse eiland Rhodos. In ons klimaat is het een struik of kleine boom met klein blad, dat in de herfst nauwelijks verkleurt. Volgens de IUCN Red Data List is het een bedreigde soort in de categorie Vulnerable. Het areaal is vanaf de periode 1940-1950 van 6000-7000 ha teruggelopen tot 1345 ha. Vanaf 1980 worden maatregelen genomen om de teruggang te stoppen.
L. formosana is wijdverspreid in China en daarbuiten nog in Zuid-Korea, Taiwan, Laos en het noorden van Vietnam. Bij mijn verblijf in China heb ik genoten van de feestelijke herfstkleuren van L. formosana in de Botanische Tuin in Kunming. Bij ons verschijnen de herfstkleuren vrij laat. Jonge bomen zijn vorstgevoelig en de bomen zijn ook gevoelig voor takbreuk.
L. acalycina uit het zuiden van China werd pas in 1959 beschreven. De soort is in ons klimaat nog vorstgevoeliger dan L. formosana, en heeft ook last van takbreuk.

Stefanie M Ickert-Bond  & Jun Wen (2013). A taxonomic synopsis of Altingiaceae with nine new combinations. PhytoKeys 31, 21-61.

Leergang Leeuwarden zaterdag 8 juni

Leergang Leeuwarden zaterdag 8 juni

Wij ontmoeten elkaar om 10.00 uur bij de ingang van het Rengerspark aan de Spanjaardslaan. Parkeren kan in de parkeergarage Oldehove. Vanaf station Leeuwarden is het 20 minuten lopen.  De leergang wordt begeleid door NDV-lid Gerrit Woudstra, Harry de Coo (M 06 8340 5314) en een medewerker van de gemeente Leeuwarden.

We starten de wandeling in het fraaie en soortenrijke Rengerspark. Vanuit dit park lopen we aan het eind van de ochtend naar het centrum en komen uit in de Prinsentuin. De Prinsentuin is onderdeel van het groene stadshart van Leeuwarden. In de Prinsentuin is het mogelijk om te lunchen. Na de lunch lopen we vanuit de Prinsentuin naar het voormalige Antony Gasthuis. Vroeger bood dit complex onderdak aan “ellendige en armlastige mensen”. Nu is het een prachtig complex met 62 appartementen en 11 particuliere woningen. Wij lopen door de tuin van het complex. Van daaruit lopen wij een ronde door de stad en vervolgens terug naar het Rengerspark. Daar sluiten we de leergang af om ongeveer 15.30 uur.

Algemene opmerkingen:

Duur van de leergang is van 10.00 tot ca 15.30 uur. Deelname 10 euro p.p af te rekenen met de begeleiders tijdens de lunch. De lunch is voor eigen rekening. Het is ook mogelijk om je eigen brood mee te nemen maar dat mag je niet in het restaurant nuttigen. Het is een wandeling van ongeveer 6 km, zorg voor goed schoeisel.

Studiedag autochtoon plantmateriaal zaterdag 1 juni

Programma
9.00 uur – Ontvangst in Zwolle op de Agnietenberg bij de parkeerplaats van het gelijknamige restaurant. Aanvang rondleiding door Piet Bremer ecoloog van de Provincie Overijssel.
10.00 uur – Koffie of thee in restaurant
10.30 uur – Vertrek naar Zalk
11.00 uur – Rondleiding door Piet Bremer in het Zalkerbos
12.00 uur – Vertrek naar Roggebotsluis
12.30 uur – Lunch in het pannenkoekenhuis Roggebotsluis
13.30 uur – Inleidende presentatie door Lammert Kragt teamleider Zaad & Plantsoen

Bezoek werkschuur, zaadconservering en opslag
Rondleiding genenbank

16.00 – Afsluiting

Kosten
Bijdrage deelnemers: €45. De aanmelding is definitief als de bijdrage voor de studiedag over is gemaakt op IBAN: NL56 ABNA 0526 1460 79 t.n.v. penningmeester NDV o.v.v. studiedag aut. planten

Adressen
Restaurant Agnietenberg
Haersterveerweg 23
8034 PJ Zwolle
Webiste: https://agnietenberg.nl/restaurant-zwolle/

Zalkerbos, Zalk,
Adres voor de routeplanner wordt nog aangegeven

Pannenkoekenhuis : “Het grote kabouterbos”,
Roggebotweg 21,
8251 PS Dronten.
Telefoon 0321-318930
Website: https://kabouterbosdronten.nl/

Boomkwekerij SBB Zaad & Plantsoen,
Roggebotweg 24A.
Het erf oprijden en dan geheel naar achteren, daar wacht op Lammert Kragt op ons. Parkeren kan op aanwijzing van Lammert Kragt op het erf.

Organisatie
Deze activiteit wordt georganiseerd door Tsjerk Jelsma (ochtend) en Harry de Coo (middag).

Aanmelden en maximum aantal deelnemers
Aanmelden kan via het aanmeldformulier voor activiteiten. Er worden maximaal 16 deelnemers toegelaten in volgorde van aanmelding op de website.