Naar aanleiding van zijn vraag in het stukje over Alnus glutinosa ‘Pyramidalis’ van Cees van der Linden in AV-3, 2017, wil ik graag reageren met wat bijkomende informatie. Na enig speurwerk was het nogal een verrassing in het brievenarchief van Trompenburg te vinden dat de herkomst van de boom anders is dan in het boek uit 2001 staat beschreven. Wat blijkt? Op 6 januari 1965 is een exemplaar ontvangen van Hillier’s Nursery onder de naam Alnus glutinosa ‘Fastigiata’. Met daarbij de opmerking ‘which we grafted especially for you from Kew’, getekend Harold Hillier. Dus in tegenstelling tot het boek niet via Edinburgh en ook niet vermeerderd door boomkweker Streng. Boeiend is wel te weten dat het speurwerk van Cees heeft opgeleverd dat de boom al in 1903 werd aangeplant in de Royal Botanic Gardens Edinburgh. Hieruit blijkt dat de boom vroeger wel degelijk was te vermeerderen. Ook later is dat blijkbaar niet echt een probleem, aangezien de boom weliswaar niet algemeen is verspreid maar wel degelijk door kwekerijen wordt aangeboden en hier en daar (zoals door Cees bij het dorp De Glind) wordt aangetroffen. Ook ikzelf heb al diverse malen enthout aan kwekers verstrekt van de boom op Trompenburg en daarvan jonge bomen terug ontvangen.

In de gebruikswaardeproef straatbomen is deze opgaande els gedurende een aantal jaren geobserveerd op vier plekken in Nederland. De foto’s op deze website laten een boom zien met een ander model kroon (minder slank) dan onze boom op Trompenburg. Het vermoeden dat er verschillende vormen in omloop zijn, bestaat al langer. Dat er verschillende zuilvormige klonen zijn, zien we ook in Finland. Daar is sedert een jaar of twintig een selectie gangbaar als boom voor smalle straten onder de naam Alnus glutinosa f. pyramidalis ‘Sakari’. Het is een selectie van Professor Sakari Saarnijoki met een smalle regelmatige kroonopbouw. Bij een recent bezoek aan een tuin in zuidelijk Finland zag ik verschillende slank opgaande elzen in een groepje bijeen. De eigenaar van de tuin kon mij vertellen dat hij die zelf had gezaaid en aangeplant. Zaaien van de slank opgaande els kán dus, het resultaat is bomen met verschillende vormen van slankheid.

Kruisen en zaailingen
Ook kruisen met deze els is mogelijk. Op Trompenburg staat Alnus glutinosa ‘Pyramidalis’ niet ver verwijderd van een Alnus glutinosa ‘Aurea’ (geplant in 1938, met geel uitlopend blad dat later in de zomer naar lichtgroen verkleurt). In 2001 kiemden onder de gele els tientallen opvallend geelbladige zaailingen. Deze hebben wij voor een groot deel opgepot en weggegeven of verkocht. Tussen al deze zaailingen vond ik er één die een beetje afweek van de andere in takstand. Zou het zo zijn dat hier bloed in zat van de buurboom? In 2004 is de boom aangeplant in de tuin en na enkele jaren kwam het vermoeden uit. De takstand is opgaand en de combinatie met de gele bladkleur maakt de boom uniek. In 2017 is de boom 12 m hoog en 3 m breed. We hebben hem Alnus glutinosa ‘Thillie Trompenburg’ genoemd: naar tuinvrijwilliger Thillie om haar goede zorgen voor de toen nog jonge boom en naar Trompenburg, omdat hij hier is ontstaan.