Een boeiend boek met heel veel interessante feiten over bomen. De auteur, Tristan Gooley, is een vlotte verteller die heel veel over bomen weet. Ik had nooit van hem gehoord en heb, zoals dat tegenwoordig gaat, op internet naar hem gezocht. Zijn Wikipedia pagina levert een boeiend portret op van deze man. Geboren in 1973 in Engeland was hij in zijn jonge jaren een echte avonturier. Hij is gespecialiseerd in het ontdekken en duiden van signalen/tekenen van de natuur. Daarom is hij ook wel omschreven als de ‘Sherlock Holmes of Nature’. Die signalen gebruikt hij dan om z’n weg te vinden. Dat kan zijn in de bergen, in de woestijn, in de zee of in een bos. Hij is een gewaardeerd lid van de Royal Insitute of Navigation (RIN). Een organisatie waar ik, eerlijk gezegd, nog nooit van had gehoord. Maar opnieuw bood internet uitkomst. Het RIN werd opgericht in 1947 en is vandaag de dag ‘a leading centre for promoting knowledge in navigation and its associated sciences, including positioning, timing, tracking and conduct of a journey, whether on, in, over or under land, sea, air or space’ (Wikipedia).

In Hoe lees je een boom vertelt de auteur hoe je bomen en andere vegetatie kunt gebruiken om je weg te vinden in onbekend gebied, om te zien waar de verschillende windstreken zijn. Dus hoe de boom te gebruiken als kompas. Maar daarnaast vertelt hij niet alleen feiten om je te oriënteren in bos of landschap, maar ook neemt de auteur je mee op een ontdekkingstocht door de wereld van de boom. Je gaat anders naar bomen kijken (zelfs als liefhebber-dendroloog) en je ontdekt dat zij veel meer zijn dan statige objecten in de natuur. Door het boek verspreid staan fraaie en duidelijke tekeningen.

Het is duidelijk: dit is een leuk, boeiend en leerzaam boek. Goed voor elke bomenliefhebber om te lezen.

Tristan Cooley, 2023. Hoe lees je een boom. Ontrafel alle patronen en aanwijzingen van wortel tot kruin.
Uitgeverij: Kosmos, Utrecht/Antwerpen. ISBN: 9789043931977
Prijs: € 24,99

De ondertitel van het boek Over bomen en wat we van ze kunnen leren zet direct de toon van dit boek en met welk doel het is geschreven. Schrijver Jeroen Heijndijk is een autodidact op het gebied van bomen en natuur met meer dan 25 jaar ervaring.

Onder Bomen beschrijft de zoektocht van de schrijver in de natuur vanaf zijn achttiende tot heden. Na enige tijd werd het hem duidelijk dat hij een innerlijke verbinding met bomen had en dat bomen de representanten zijn van de wijsheid in de natuur. Later leerde hij dat mensen een bescheiden rol in de natuur hebben en harmonie in hun leven kunnen vinden als ze zich daarvan bewust zijn.

Jeroens missie werd het tonen van de rijkdom en wijsheid van de natuur en hij begon bostochten te organiseren in het Panbos in zijn woonplaats Zeist. Toen veel mensen geïnspireerd bleken te worden door zijn visie, kwamen er steeds andere manieren bij om mensen te laten zien wat voor lessen uit de natuur voor hun leven van belang kunnen zijn. Jeroen ging ook naar andere landen in Europa op zoek naar bijzondere bomen (hij noemt het ‘tree hunting’) en zo ontmoeten we in het boek de Linde van Sambeek (NL), de Linde van Heede (BRD), de vasthoudende Beuk van Haslemere (GB) en de holle Taxus van Crowhurst (GB) met een deurtje in zijn stam.
De schrijver ziet dat bomen altijd streven naar een specifieke heelheid die past bij hun soort en steeds proberen te herstellen van een trauma. Gedurende heel hun leven passen ze zich aan veranderende omstandigheden aan. Het is soms ongelooflijk wat bomen kunnen bewerkstelligen om te overleven. Als Jeroen ze in zijn boek beschrijft, zijn het meestal al veteraanbomen geworden, ‘Wijsheid komt met de jaren’.

Het boek staat vol foto’s en prachtige teksten die de verwondering en verbazing tot uitdrukking brengen. Jeroen heeft zeven jaar aan het boek gewerkt.
De besproken bomen worden met hun globale locatie aangeduid maar niet met een locatieschets of een GPS-coördinaat. Zo blijft er voor de geïnteresseerde lezer ook nog een ‘tree hunt’ over om de boom ter plekke te vinden. Ik was zelf meermaals deelnemer aan een bomenreis voor professionals en het is steeds een magisch gevoel als je uiteindelijk bij de boom aankomt die op het programma staat voor die dag; meestal staan ze op prachtige locaties en een beetje zoeken maakt de verwondering nog groter als je dan ineens die imposante groene reus ziet staan.

Het ruim driehonderd pagina’s lange boek is ingedeeld in vierentwintig hoofdstukken. Elk hoofdstuk behandelt één van de vierentwintig meest voorkomende soorten van West-Europa. Te midden van de beschrijvingen van de bomen en hun locaties staat in ieder hoofdstuk ook een interview met mensen die een belangrijke rol in het leven van Jeroen spelen (zijn ‘leermeesters’) en die soms te koppelen zijn aan de boomsoort in dat hoofdstuk. Deze mensen hebben hem ertoe overgehaald aan zoiets groots als een boek te beginnen. Zo portretteert hij Owen Johnson, een wetenschapper die een encyclopedische soortenkennis heeft van alle grote bomen in Engeland en Schotland en ook weet waar al die ‘kampioenen’ staan. Ook de hoofdstedelijke bomenconsulent van Amsterdam, Hans Kaljee, komt aan het woord in het hoofdstuk over de Iep. Amsterdam wordt niet voor niets de Iepenhoofdstad van Europa genoemd en Hans heeft veel aan dat imago bijgedragen. Zo is dit boek niet alleen een ‘tribute to the tree’ maar ook een eerbetoon aan de mensen die voor de schrijver belangrijk zijn geweest in zijn persoonlijke ontwikkeling.

Een boek als dit kan bijna niet zonder vakjargon en daarom is het voor de leken handig dat het afsluit met een verklarende woordenlijst met daarin uitleg over onder andere de aflegger, de clump en de adventiefwortel.
Het boek is echt een aanrader voor mensen die houden van oude bomen en de kennis en verhalen die daaraan verbonden zijn. Het is door zijn indeling, handzame formaat en vele foto’s ook als verjaardagscadeau of kerstgeschenk zeer de moeite waard.

Heijndijk, Jeroen (2024). Onder bomen.
Uitgeverij: Christofoor, Zeist.
ISBN 9789060385944
Prijs: € 29,-

De Belgische zusterorganisatie van de NDV, de Belgische Dendrologische Vereniging, ofwel: la Société Belge de Dendrologie, geeft elk jaar een schitterend jaarboek uit. In december 2023 is het jaarboek 2022 verschenen: een meer dan 200 pagina’s tellend en rijk geïllustreerd overzicht van de stand van de Belgische dendrologie.
Dit jaarboek bevat een In Memoriam voor André Charlier (1929-2022), de stichter van de Closerie du Rond-Chêne in Esneux, het grootste privé-arboretum van Wallonië. Ook vinden we een (Engelstalig) artikel over de correcte naamgeving van een aantal cultivars die door Charlier werden geselecteerd. De meeste artikelen zijn overigens voor ongeveer de helft Frans en voor de helft Nederlands.

Het jaarboek start met twee verslagen van plantentochten naar resp. Montenegro en naar het Pilion schiereiland in Thessalië, Griekenland. Behalve dendrologische waarnemingen bevatten deze artikelen ook uitgebreide informatie over de botanische rijkdom van de bezochte gebieden. Een excursie naar het Pindos-gebergte in het noordwesten van Griekenland wordt in een ander artikel beschreven. Verder wordt uitgebreid verslag gedaan van een bezoek aan Mount Olympus in de Verenigde Staten (ten westen van Seattle). Boeiende kost, deze reisverslagen.
In oktober 2022 hield de Belgische Dendrologische Vereniging een studiedag over Rubus, bramen. Dat leverde een zeer lezenswaardig (Engelstalig) artikel over deze ‘underdogs of the garden’ op (ook gepubliceerd in het International Dendrology Society Yearbook 2022).
In de uitgebreide rubriek ‘Dendrologische notities’ wordt door een groot aantal auteurs verslag gedaan van recente ontwikkelingen in alle belangrijke arboreta en plantentuinen in België. Zo wordt onder andere beschreven hoe in de Plantentuin Meise in de kasteelvijver een nieuw eiland werd ingericht, hoe in Arboretum Bokrijk de schade door de bever wordt ingeperkt en hoe de plantentuin Gent haar accreditering op niveau IV door ArbNet wist te realiseren. Zonder iets af te doen aan de andere delen van dit jaarboek, is dit deel toch wel wat mij bij lezing het meest aansprak en de meeste informatie bood over de stand van de Belgische dendrologie. Een waar genoegen om kennis te mogen nemen van deze wetenswaardigheden over alle belangrijke arboreta in België.
De rubriek ‘Excursies’ bevat vervolgens de verslagen van negen bezoeken aan verschillende, soms wat minder bekende tuinen. In z’n soort al niet veel minder informatief dan de vorige rubriek.
De laatste rubriek ‘Reis’ bevat een gedetailleerd en met veel foto’s verlevendigd verslag van de reis naar Ierland die plaatsvond tussen 23 en 27 april 2022. Een groot plezier om te lezen.
Het boekwerk sluit af met een nauwkeurige index op wetenschappelijke namen en een overzicht van alle taxa waarvan een afbeelding is opgenomen.
Dit uitstekend verzorgde jaarboek biedt een levendig, gevarieerd en buitengewoon lezenswaardig overzicht van wat er speelt op het vlak van de dendrologie bij onze zuiderburen. Een aanrader voor iedereen die wel eens die kant uit gaat of zou willen gaan.

Belgische DENDROLOGIE Belge. Jaarboek van de Belgische Dendrologische Vereniging. Prijs € 25 (+ verzendkosten). Voor meer informatie: https://www.dendrologie.be/nl/publicaties-0.