In een vorige Arbor Vitae (AV-3 2019) schrijft Huib Pisters over de nabloei in zijn Davidia involucrata. Eind oktober 2019 zag ik ook een dergelijk fenomeen in de Chinese judasboom Cercis chinensis ‘Avondale’. Terwijl de struik nog volop in blad zat, met hier en daar al wel enige herfstverkleuring, zag ik ineens een aantal takjes met de karakteristieke rood-paarse bloemetjes. De Cercis is een echte ‘naaktbloeier’, dat wil zeggen prachtige felgekleurde bloemetjes aan de naakte takken. Dus bloei voordat de bladeren komen. De ‘gewone’ Judasboom (Cercis siliquastrum) is een ander bekend voorbeeld van naaktbloei.
Deze late bloei wordt ook wel ‘noodbloei’ genoemd. Jitze Kopinga (Bomen # 46, 2019, p. 27) omschrijft het als volgt: ‘Bij noodbloei lopen bloemknoppen uit die in hetzelfde groeiseizoen zijn aangelegd. Het is kennelijk een poging van een boom om op zijn laatste krachten en zo lang het nog kan te zorgen voor een volgende generatie nakomelingen. Het hoeft denk ik geen toelichting dat dit een behoorlijke aanslag betekent op de energiereserves van de boom. En dat, wanneer de boom toch in leven blijft, in het daaropvolgende voorjaar de bloei minder uitbundig zal zijn (omdat er tijdens noodbloei doorgaans geen nieuwe bloemknoppen meer worden gevormd).’
Wij hadden afgelopen jaar een heel droge en warme zomer. Dat verklaart wellicht de ‘noodbloei’ in onze Chinese judasboom. Nu maar afwachten wat hij dit jaar gaat doen.
Noodbloei in Cercis chinensis ‘Avondale’ Foto: Ineke Vink
In het middagprogramma na de Algemene ledenvergadering in 2019 hield NDV-lid Simen Brunia een voordracht over de plannen om een samenwerking op te starten tussen de Nederlandse Dendrologische Vereniging en Bomenbieb. Dit met als doel om juiste en duidelijke digitale informatie over bomen te verkrijgen voor een ieder die dat maar wenst. Dit is met name voor de NDV sinds jaren een grote wens omdat deze informatie binnen onze vereniging nauwelijks voorhanden is. Deze digitale boominformatie is echter wel volop te verkrijgen via de site van de Bomenbieb.
Logo van de Bomenbieb
Opzet en ontwikkeling
Deze website is jaren geleden opgestart door Simen. Het was zijn wens om deze digitale boominformatie flink uit te breiden zowel met tekst als met foto’s, echter ontbreekt hem de tijd om deze wens optimaal te vervullen. En zo is de samenwerking gevonden. Immers, binnen de NDV is veel kennis aanwezig en hoe mooi is het om deze kennis te bundelen en zichtbaar te maken voor iedereen. De slogan van de NDV die al vele jaren circuleert is ‘kennis halen en kennis delen’.
Na een voorzichtige start is achter de schermen al flinke vooruitgang geboekt. Voor de bezoeker van de NDV-site is dit zichtbaar doordat het logo van de Bomenbieb op elke pagina te zien is. Aanklikken daarvan geeft, via Bomenbieb, toegang tot de boominformatie. Op de site is alles te rangschikken op zowel wetenschappelijke als de meest bekende Nederlandse naam. Ook is per boom te zien welke ziekte en plagen bij deze soort voorkomen, reuze handig! Tot slot is van elke boomsoort een bijzonder exemplaar te vinden: de oudste, hoogste of dikste boom.
Natuurlijk werkt het twee kanten op: de ‘vreemde’ bezoekers van Bomenbieb.nl zien ook op elke pagina het logo van de NDV in de hoop dat onze site vaker bezocht wordt door bijvoorbeeld leden in spe. Eind 2019 werd de Bomenbieb maandelijks door vele duizenden unieke bezoekers bezocht.
Uitbreiding informatie
Op dit moment zijn er al bijna tweehonderd boomsoorten en cultivars te raadplegen. Om deze nu al uitgebreide boominformatie flink uit te breiden met nog meer soorten en cultivars wordt een beroep gedaan op NDV-leden om Simen te helpen met deze digitale bomenbibliotheek. Behalve de wens om nieuwe teksten en foto’s van nieuwe boomsoorten of cultivars aan te leveren is het ook van belang om de reeds beschikbare informatie te toetsen op juistheid. Hoe grondig iemand ook te werk gaat, foutjes kunnen er altijd insluipen. Denk bijvoorbeeld aan de juiste schrijfwijze van wetenschappelijke namen, een foto die bij een andere boom hoort, foutieve informatie omtrent de boombeschrijving.
U als lid kunt uw medewerking verlenen door aan deze digitale bibliotheek mee te werken. U kunt bijvoorbeeld van ontbrekende soorten zowel foto’s als de nodige informatie aanleveren bij Simen zodat deze geplaatst kunnen worden op de website. Ook is het wenselijk om eventuele foutieve informatie door te geven zodat dit gecorrigeerd kan worden. Vindt u het leuk om hier aan mee te werken of een bepaalde boomsoortgroep op de site te plaatsen, stuur dan uw gegevens per e-mail aan Simen: info@bomenbieb.nl. Vervolgens kijken we wat de beste werkwijze is en gaan we aan de slag.
Zoals Simen zelf tijdens zijn presentatie omschreef: ‘Bomenbieb en de NDV zijn een beetje verliefd op elkaar en pakken elkaars hand voorzichtig vast. Wandelend door de tijd proberen we aan beide zijden de relatie dit jaar op te bouwen en werken we aan een mooie en een vruchtbare toekomst.’
Met uw hulp gaat dat zeker lukken!
Pinetum De Dennenhorst in Lunteren vierde afgelopen september het 85-jarig bestaan met een mini-symposium. Hoe beheer je een tuin, park of bos met behoud van de kwaliteiten op de lange termijn? John van Ruiten, directeur Naktuinbouw, belichtte deze vraag met een focus op landschap en biodiversiteit en het optreden van ziektes en plagen.
Als in het buitengebied bomen geplant moeten worden, zijn er verschillende standpunten over welk materiaal de beste keuze is. Plantengezondheid is een belangrijk issue. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen moet omlaag, welke alternatieven zijn er om gezond plant- en zaaimateriaal te produceren? Bij de internationale handel gaat het om zakelijke en handelspolitieke belangen, en om groeiende fytosanitaire eisen. Dan is er nog discussie over genetische bronnen, qua genetische modificatie en herkomst.
Het aantal ziekten en plagen in bos en landschap neemt overal in de EU razendsnel toe. Als oorzaken noemt Van Ruiten toegenomen internationale handel, monocultures, schaalvergroting, minder bestrijdingsmiddelen, nieuwe, resistente vormen en klimaatverandering. Van Ruiten: ‘Bestrijden gaat steeds lastiger; er zijn nieuwe beheer- en preventiesystemen nodig. De sector antwoordt door alerter te zijn, nieuwe gewasbescherming te ontwikkelen – werken met grotere weerbaarheid komt op. Bovendien wordt een minder gevoelig sortiment ontwikkeld voor tuin en landbouw, en dat zou ook voor bos en landschap moeten gebeuren.’
Plantenpaspoort
Want Van Ruiten heeft slecht nieuws: dit is geen probleem van de boeren alleen, voor de landschappen is het probleem nog veel groter: bacterievuur, iepenziekte, letterzetter, essentaksterfte, processierupsen, kastanjekanker, Aziatische boktorren, essenprachtkever, pinuskanker, sudden oak death, Xylella fastidiosa en veel meer. De letterzetter in sparren is al zeker 250 jaar bekend; andere aantastingen zijn relatief nieuw, zoals essentaksterfte. Ziektes die hier als exoot komen, grijpen om zich heen doordat het natuurlijk evenwicht er nog niet is. Omdat de zorgen overal in Europa bestaan, wordt in december een nieuwe EU plantgezondheidsverordening van kracht. Die omvat veel restricties: zaden en planten moeten met paspoorten verhandeld worden en importeren mag pas na allerlei beoordelingen.
Professionals hebben met deze nieuwe verordening te maken, consumenten niet direct. Het doel: planten moeten uit een omgeving komen waar geen nare plantenziektes heersen, zodat er minder ziektes de EU binnenkomen en ziektes en plagen die al binnen zijn zich niet verder verspreiden of uitgeroeid worden.
Klimaatbestendigheid geen norm
Kweekmateriaal voor de bosbouw moet aan genetische voorschriften voldoen. In de jaren zestig van de twintigste eeuw is besloten houtbestanden te selecteren op zaken als rechte stammen. Later zijn daar ecologische doelstellingen bijgekomen. Autochtoon materiaal is populair: ‘Een school zegt: kies plantmateriaal dat hier sinds de ijstijd groeit. Inmiddels is er een brede discussie of dat verstandig is. Er zou meer aandacht moeten zijn voor de vraag welk sortiment geschikt is in relatie tot ziektegevoeligheid en klimaatbestendigheid. Aanbevelingen en richtlijnen zouden daarop aangepast moeten worden, is de visie die langzaam doorsijpelt. We planten bomen voor over 50-75 jaar. Als de klimaatveranderingen doorgaan, doet het nu voorgeschreven sortiment het dan niet meer.’
In de stedelijke omgeving zijn wel exoten aangeplant: voor laanbomen en sierparken geldt die EU-wetgeving niet. Wat in parken en lanen staat is daardoor gevarieerder, met meer exoten. Al die plekken kunnen een schat aan informatie opleveren. Van Ruiten: ‘Er is in allerlei gezelschappen kennis: denk aan beheerders van pineta, arboreta, botanische collecties, buitenplaatsen – al die goed gedocumenteerde collecties. Denk ook aan aan specialistische verenigingen zoals de Nederlandse Dendrologische Vereniging, het Tuinbazengilde, aan liefhebbersverenigingen. Laten we proberen de kennis bij elkaar te brengen en te delen. Ik verwacht dat de Floriade, in 2022 in Almere, een belangrijke katalysator zal zijn. Het is mijn overtuiging dat als we de informatie goed kunnen structureren, we betere keuzes kunnen maken bij wat we toekomstgericht planten in onze landschappen en in de stad. Ik vind het van groot belang dat we voor het buitengebied uit de klem komen dat het alleen biologisch en autochtoon moet zijn. Durf in arboreta nieuwe dingen te planten, en denk daarbij aan de toekomst. En wat u als pinetum- of collectiebeheerder ook doet: bijhouden van gedetailleerde herkomstgegevens is van het allergrootste belang. Die vormen de verbinding met ervaringen in andere landen, en de verbinding met de natuur.’ □
* John van Ruiten is directeur Naktuinbouw en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen en van de Stichting Vrienden van Leidse Hortus.
John van Ruiten o.a. directeur Naktuinbouw Foto: Hanneke Jelles
Deze website maakt gebruik van cookies
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of je toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
