In de beschrijving van deze ernstig bedreigde soort in Flora of China (1999) werd vermeld dat van deze soort slechts 1 exemplaar bekend was, langs een weg. De IUCN Rode Lijst uit 2014 houdt het op vijf bomen in de Tianmu Shan, een gebergte in het noordwesten van de provincie Zhejiang. Deze bomen zijn meer dan honderd jaar oud en staan op een locatie van 0,04 km². Omdat er geen verjonging plaatsvindt, onder andere door bamboevegetatie, dreigt Ostrya rehderiana in het wild spoedig uit te sterven.
In een uitgebreide recente studie van Yongzhi Yang e.a. wordt de teruggang van Ostrya rehderiana vergeleken met de status van O. chinensis. De auteurs beschouwen O. chinensis als een synoniem van O. multinervis, maar deze naam wordt niet vermeld in The International Plant Names Index. Beide soorten hadden nog een groot areaal voor de laatste ijstijden, maar alleen de laatstgenoemde wist zich na de laatste ijstijd goed te herstellen. Er is een duidelijk verschil in de oorspronkelijke arealen van beide soorten. O. rehderiana groeit in de provincie Zhejiang in een gebied dat al lang zeer dicht bevolkt is en intensief wordt gebruikt voor rijstcultuur. Het areaal van O. chinensis strekt zich uit van de provincie Guizhou oostwaarts tot in de provincie Zhejiang en steeds in een vrij dun bevolkt gebied. Onderzoek van het herstel van beide soorten in de ijstijden liet ook al verschillen zien. Het herstel van O. rehderiana was veel minder goed dan dat van O. chinensis.
In China is er veel aandacht voor ernstig bedreigde soorten en voor diverse soorten wordt aan herintroductie gewerkt. Van de resterende bomen van O. rehderiana werden driehonderd bomen van zaad gekweekt. Van een aantal van deze bomen werd het genoom vergeleken met dat van O. chinensis en als controlesoorten met dat van Betula pendula en Prunus persica. Het bleek dat de genetische variabiliteit van O. rehderiana extreem laag was en vergelijkbaar met die van Prunus persica, de perzik, een cultuurplant die al lang niet meer in het wild bekend is. De conclusie was dat die geringe variabiliteit door inteelt die van een kloon benaderde en zo laag was dat de soort in het wild weinig kans heeft om nog te overleven. De genetische variabiliteit van O. chinensis was hoog en vergelijkbaar met die van Betula pendula.
Foto: Piet de Jong
Het geslacht Ostrya in China
Volgens Flora of China telt het geslacht in China zes soorten, waarvan er vijf endemisch zijn. Alleen O. japonica komt buiten China voor, in Japan en Korea. Het is de enige soort naast O. rehderiana die in het Westen in cultuur bekend is. O. chinensis (syn. O. multinervis) is de soort met bomen tot 25 m hoog en een groot areaal, waarvan het vreemd is dat ze tot nu niet is geïntroduceerd. De overige worden hooguit 20 m hoog en hebben een beperkt verspreidingsgebied. O. yunnanensis heeft een klein areaal in het noordwesten van de provincie Yunnan. O. trichocarpa heeft een klein areaal in het zuidwesten van de provincie Guangsi in het zuiden van China met een subtropisch klimaat.
Ostrya rehderiana in cultuur
De soort werd in 1927 beschreven door Chun in de ‘Journal of the Arnold Arboretum’. Ze is in dat arboretum ook in de collectie geweest maar heeft dat niet gered. Kort voor de laatste eeuwwisseling vond een herintroductie plaats vanuit China door Heritage Seedlings in Oregon. Van deze introductie verkreeg in 2002 het Arnold Arboretum twaalf planten, waarvan er een aantal intussen dood is en mogelijk zijn ook enkele planten aan andere Amerikaanse arboreta ter beschikking gesteld. In 2008 verkreeg het Von Gimborn Arboretum een plant van Heritage Seedlings. De plant heeft zich goed ontwikkeld en is mogelijk op dit moment nog steeds de enige die in Europa in cultuur is. In de beschrijving van de soort in Flora of China is sprake van een subtropisch klimaat, maar de boom in het arboretum is goed winterhard en soortecht.
Literatuur
Yongzhi Yang en 9 anderen (2018). ‘Genomic effects of population collapse in a critically endangered ironwood tree Ostrya rehderiana’ (https://doi.org/10.1038/s41467-018-07913-4)
I.M.Turner, ‘Corylaceae Ostrya chinensis’ in Annales Botanici Fennici 51(5): 308. 15-08-2014 [e-published]