In dit nieuwe bomenboek, in maart 2022 uitgekomen, wordt er in het voorwoord op gewezen dat vaak wordt gezegd dat de bomen te dicht op de weg staan en dus te dicht op het langsrazende verkeer. Planning van bomenkap is dan vaak het gevolg, zonder aandacht te schenken aan de vele waarden die bomen vertegenwoordigen. De dertien hoofdstukken, die los van elkaar te lezen zijn, zijn geschreven door experts, wetenschappers en beleidsmakers die zich dagelijks met bomenlanen bezighouden. De onderwerpen kunnen bijdragen aan de dialoog tussen verschillende belanghebbenden. Inzet is de bescherming van bomenlanen. Niet star, maar met kennis, inzicht en creativiteit. Van groot belang in deze tijd van klimatologische verandering. De hoofdstukken beschrijven onder andere bomenlanen in Nederland en in het buitenland, de relatie met verkeer en biodiversiteit, de waarde van de lanen als groen landschappelijk erfgoed en bomenlanen in stedelijk gebied. Ook wordt in een aantal hoofdstukken ingegaan op het ontwerpen, verjongen en inrichten van de berm.
De aanleiding voor het samenstellen van dit boek komt voort uit de toenemende maatschappelijke discussies van de laatste jaren over de kap van grote aantallen bomen langs N-wegen. Men beschouwt de N-wegen als onveilig, maar op basis van jaarlijkse cijfers over verkeersongevallen blijkt echter dat bomen langs N-wegen niet de belangrijkste oorzaak zijn van veel ongelukken.
In de 20e eeuw is door verbreding en uitbreiding van wegen, de vernietigende werking van twee wereldoorlogen, het verlies van bomen door de Ruilverkavelingswet, bosbranden en iepenziekte het areaal oude(re) bomen behoorlijk ingekrompen. In het licht van de wereldwijde klimaatcrisis leren we steeds meer over de bijdragen die bomenlanen genereren op het gebied van ecologie en microklimaat. Maar ook vanuit de cultuurhistorie hebben bomen waarde. Er moet een herwaardering komen van de status van bomen en een nieuwe kijk op omgevingsbewust ontwerpen.
Uit onderzoek blijkt dat een berm van twee meter en breder, bij een niet te drukke weg, al een positief effect kan geven aan het insectenleven en de biodiversiteit. Echter als een berm wordt gebruikt als parkeerplaats kan dit de bodem verdichten en kunnen de boomwortels niet meer in de grond doordringen met alle gevolgen van dien. Een brede berm (ca vijf meter) heeft ruimte voor struiken, kruiden, bloemen en vruchten die een variatie aan insecten en vogels aantrekken, terwijl kleine zoogdieren de struiken als rust- en slaapplaats kunnen gebruiken.
Risicospreiding bij nieuwe aanplant van bomen is noodzakelijk. Soortenvariatie wordt aangeraden zodat bij ziekte(s) niet alle bomen gerooid hoeven te worden. Aanplant van verschillende boomsoorten trekt meer verschillende flora en fauna aan en voor de boomgroei bevorderende bomenschimmels. Elke bomenlaan vormt een biotoop. In een Eikenlaan leven andere soorten dan in een Lindenlaan. Bermbeheer moet meer aandacht krijgen. Bij afgraven worden de voedingsstoffen van de bomen weggenomen. Afgraven en een vervangend kruidenmengsel aanbrengen is een foute werkwijze. Organisch materiaal in de bodem is van essentieel belang voor bomen.
Het boek is zeer leesbaar, informatief en rijk geïllustreerd met afbeeldingen van oude tekeningen en schitterende foto’s van bomenlanen. De verwijzing naar de geraadpleegde literatuur is indrukwekkend.
Bomenlanen is een uitgave van TU Delft en de Bomenstichting. ISBN 978-94-6384-314-0, prijs 29.50 excl. verzendkosten. Voor meer informatie
https://www.bk.tudelft.nl/ of
https://www.bomenstichting.nl/.