×Sycoparrotia semidecidua ’Purple Haze’ heeft een treffende cultivarnaam, dat zeker. De struik kreeg vaste voet aan de grond in Amerika en werd ook in de Lage Landen al vroeg opgenomen in collecties. Op zoek naar bijzondere houtige gewassen bezocht ik jaren geleden kwekerij Arborealis van Micha Wieland en Sietske Metz. Weer thuis was een varenbladige vleugelnoot (Pterocarya stenoptera ‘Fern Leaf’) op mijn wensenlijstje gekomen en in de bus stonden selecties Euonymus en Viburnum. Ook had ik er een eerste ×Sycoparrotia semidecidua ‘Purple Haze’ gekocht.

×Sycoparrotia semidecidua behoort tot de Hamamelidaceae. Ontstaan rond 1950 in Zwitserland uit Parrotia persica en Sycopsis sinensis en in 1968 benaamd (Endress & Anliker). Het gewas werd begin jaren negentig nog als volgt beschreven: ‘An interesting intergeneric hybrid between 2 outstanding plants. Unfortunately the following has not proved to be an improvement on either of its parents. […] open, spreading shrub with the habit of Parrotia and the foliage resembling Sycopsis. Some leaves turn yellow in autumn while others remain until winter.’ (The Hillier Manual of Trees & Shrubs, editie 1991.)
Deze half-bladverliezende geslachtshybride ging enkele decennia meer als curiositeit dan als aanwinst door het leven. Een geslachtshybride is bij houtige gewassen zeldzaam (hoewel we er allemaal een paar zullen kennen, zoals ×Fatshedera, ×Chitalpa, ×Cupressocyparis).
Dat de hybride geen verbetering leek van zijn ouders is ingehaald door de geschiedenis. Selecties uit deze geslachtshybride zijn sindsdien waardevol gebleken.

Kenmerken van ‘Purple Haze’
Micha Wieland vond ×Sycoparrotia semidecidua ’Purple Haze’ in een zaaisel vlak voor de eeuwwisseling. Op een zonnige plek wordt deze cultivar een mooie volle struik. Een snoeischaar is hiervoor niet nodig. De cultivar heeft een sterk vertakkende groeiwijze die duidelijk anders is dan de losse groei van het in Hillier beschreven gewas. Een van de redenen om voor deze selectie in beplantingen juist wel te kiezen. Hier op ons terrein in Eelderwolde staan dichte, volwassen exemplaren van ruim vijf meter hoog en drie meter breed.
Het blad van ‘Purple Haze’ is in het groeiseizoen glimmend donkergroen. De bladranden zijn enigszins gegolfd (zoals van Parrotia), verder toont de bladvorm vooral gelijkenis met Sycopsis. De bladeren kleuren soms al vroeg op en geven daarmee een voorproefje van wat ons in de aanloop naar de kortste dag nog te wachten staat.
De bijzonder mooie herfstkleuren van ‘Purple Haze’ onderscheiden zich van de beschrijving van ×Sycoparrotia semidecidua in Hillier. Deze verkleuringen houden aan tot ver in december. Naast tinten paars verschijnen aan de struik ook gele, oranje, felrode en wijnrode kleuren.
Van Parrotia persica heeft ‘Purple Haze’ de schaduwtolerantie geërfd. Als de struik weinig licht vangt zal het blad in het najaar naar koele en warme tinten geel verkleuren. In beplanting is gelaagdheid te creëren met bijvoorbeeld cultivars van Cornus alternifolia en Viburnum plicatum. In donkere schaduw heeft ook ×Sycoparrotia semidecidua ‘ Purple Haze’ een spreidende groeiwijze en toont daarmee nogmaals kind te zijn van Parrotia persica (die zelf ruim breder dan hoog wordt).
Nog enkele Parrotia persica-eigenschappen van de selectie. ‘Purple Haze’ is gezond en goed winterhard, bij de vinder doorstond de struik zonder schade ruim twintig graden vorst.
Tegen de droogte van de afgelopen twee zomers was de struik in de volle grond in Eelderwolde, ook in de nabijheid van dorstige grote bomen, goed bestand.
Verder laat de cultivar pas in december, maar dus wel ruim vóór het nieuwe seizoen al zijn blad vallen. Ik beschouw dat als gunstig (oud blad aan een struik kan kwetsbaar maken voor vorst en is vaak niet mooi).
Het is even zoeken naar de minpunten van de cultivar. Voor de bloei hoef je ‘Purple Haze’ niet aan te planten. In bloeiwijze en in bloeitijd toont zich de verwantschap met Hamamelis, maar de bloei is onopvallend. Daarnaast heeft ×Sycoparrotia net als Parrotia beurtjaren. De struik geeft hier weinig zaden, maar misschien helpt het niet dat bij ons alleen de cultivar ‘Purple Haze’ staat.

Andere selecties
De afgelopen decennia zijn er ook enkele andere goed winterharde cultivars geïntroduceerd. Ik noem er twee. Piet van der Bom kreeg in Amerika een selectie, zag de gebruikswaarde en mocht hem de cultivarnaam ‘Prins Claus’ meegeven (herfstkleur geel en groen, behoudt langer het blad en groeit meer opgaand dan ‘Purple Haze’). Het is geen snelle groeier, maar met begeleidingssnoei in de kwekerijfase is het na aanplant een gezonde, sterke straatboom.
‘Autunno Rosso’, ontstaan in Italië en recent geïntroduceerd, wordt als boom gekweekt en behoudt lang het naar rood verkleurende blad.

Een informatief artikel over ×Sycoparrotia (met name over de toepassing in boomvorm als straatbeplanting) is te vinden op internet in Boomzorg 2016-3, www.boomzorg.nl