Peppelhout: nieuw verdienmodel voor behoud van de populier

De populier is niet weg te denken uit ons Nederlandse landschap. Van de weidse landschappen van Marsman waar ‘rijen ondenkbaar ijle populieren als hooge pluimen aan den einder staan’, de typische populierenbossen in de Brabantse Meierij tot de zilverpopulieren aan de kust. Ondanks de landschappelijke bijdrage van onze ‘volksboom’, zien we het populierenlandschap in een rap tempo verdwijnen. De aanplant van nieuwe populieren is gedaald van circa 1.000.000 stuks in de jaren zeventig tot zo’n 40.000 stuks per jaar nu. Ook het onderhoud aan de populier blijft achter. Tijd om het tij te keren, vond een paar Brabantse populierenliefhebbers.

Verticale toepassing van populierenhout
Verticale toepassing van populierenhout
De achteruitgang heeft vooral te maken met dat de populier tegenwoordig niet veel geld oplevert. Dat was vroeger wel anders. Eeuwenlang was de populier onmisbaar voor de productie van klompen en lucifers. Zo telde het Brabantse Schijndel 160 jaar geleden maar liefst 116 klompenmakers, verdeeld over vijftig bedrijven. Het grote aantal populieren had niet alleen te maken met de goede (lemige) ondergrond. Ook het systeem van voorpootrechten droeg bij aan de opkomst van de populier. Het voorpootrecht wil zeggen dat een particulier het recht kreeg om bomen in de berm van de weg te poten. De rijke cultuurhistorie is onder andere af te lezen uit de vele populierenlandschappen die Vincent van Gogh schilderde.

Laagwaardige toepassingen
Goed stamhout wordt massaal gebruikt voor laagwaardige toepassingen (zoals pallethout en papier). Een groot deel van het betere populierenhout vindt zijn weg naar China of India, waar het wordt verwerkt in de fineer-of luciferfabrieken. En dat terwijl de populier de potentie heeft om als grondstof voor veel meer hoogwaardige toepassingen te dienen. Onder andere dankzij nieuwe verduurzamingstechnieken, zoals thermisch modificeren, is populierenhout zelfs bruikbaar voor buitentoepassingen zoals gevelbekleding. Hoe meer hoogwaardige toepassingen binnen handbereik komen, hoe hoger de economische waarde van populieren.

Prettig en warm een vloer van populierenhout
Prettig en warm een vloer van populierenhout

Nieuw economisch model
Deze analyse was voor de Brabantse Populieren Vereniging (opgericht in 1964) reden om in 2014 een pilot te starten. Uitgangspunt was om een ketenaanpak te ontwikkelen waarbij de eigenaar van de populier de gehele keten in eigen regie houdt en eigenaar blijft van het hout tot aan de verkoop. In nauwe samenwerking met alle schakels in de keten (rooien, transport, zagen, drogen, schaven) zijn tijdens de pilot diverse maten planken geproduceerd, waar onder andere verschillende VVV-kantoren in de Meierij mee zijn ingericht.
Een aantal populiereneigenaren werkte de aanpak verder uit tot een nieuw ‘fair trade’ merk voor populierenhout: Peppelhout. Inmiddels is Peppelhout uitgegroeid tot een bedrijf dat lokaal en herleidbaar populierenhout aanbiedt. De collectie bestaat uit populierenhout als houtmateriaal in de bouwsector, met name als verticale toepassing (gevel en dakbeschot). Daarnaast levert Peppelhout aan diverse eindbewerkers zoals fabrikanten van grafkisten, buitengevels, speelgoed et cetera.

Bijzonder hout
Populierenhout heeft een warm frisse kleurschakering wat zorgt voor een zachte look. Het heeft niet het ´gele´ van vurenhout en ook niet het ´zware´ van eikenhout. Het is licht van gewicht en splintert nauwelijks dankzij de lange vezels. Daarnaast heeft populierenhout de eigenschap dat het – als enige loofboom houtsoort – goed isoleert. Dat het zo prettig en warm aanvoelt, komt door de grote hoeveelheid lucht in het hout. Van nature bevat populierenhout veel water en tijdens het drogen neemt lucht de plaats in van het water. Deze eigenschappen maken populierenhout tot een ideale houtsoort voor diverse interieurtoepassingen, zoals wandbekleding, dakbeschot en vloeren voor rustige ruimtes (zoals een slaapkamer).

Een karakteristieke populierenlaan
Een karakteristieke populierenlaan
Coöperatie als rechtsvorm
Peppelhout is een coöperatie van eigenaren van populieren. Dat kunnen particulieren zijn, zoals agrarische ondernemers die populieren in bezit hebben, terreinbeheerders of overheden. Het populierenhout wordt ingebracht door leden van de coöperatie. Ieder lid verplicht zich bij toetreding tot de coöperatie om per geoogste populier een nieuw exemplaar terug te planten.
Afgelopen winter hebben de huidige leden 250 populierenbomen ingebracht en verwerkt tot diverse soorten planken, fijnbezaagd, geschaafd en geprofileerd. De belangrijkste doelgroep zijn duurzame consumenten en ondernemers die het belangrijk vinden om met natuurlijke, eerlijke en lokale materialen te werken. De ambitie is om binnen vijf jaar te groeien naar een oogst en herplant van 5000 populierenbomen. Dankzij de nieuwe economische functie en herplant draagt Peppelhout een belangrijke steen bij aan het behoud van het populierenlandschap.

Duurzame economie
We merken dat Nederland de populier aan het herontdekken is. Dat komt niet alleen door de bijzondere eigenschappen en de duurzame ketenaanpak van Peppelhout, maar ook vanwege het duurzame karakter van deze ‘formule 1 boom’. De snelle groei en grote eindhoogte maken van de boom een aantrekkelijke productieboom. Een populier groeit in dertig jaar uit tot een kaprijp exemplaar. Door die hoge omloopsnelheid hebben we een troef in handen om onze economie meer zelfvoorzienend te maken. Want eigenlijk is het best raar dat we in Nederland 90% van het hout importeren.
Mocht u geïnteresseerd zijn geraakt in toepassing van populierenhout of misschien bent u een eigenaar van populieren? Neem dan contact op met Peppelhout via info@peppelhout.nl of kijk eens op onze website www.peppelhout.nl

Geef een reactie