Op de omslag van de laatste Arbor Vitae uit 2021 staat een foto van een Kardinaalsmuts met, zoals de naam aangeeft, vruchten waarvan de vleugels als hoorntjes gekromd zijn. Bij de planten in cultuur zijn het er vijf, maar volgens de originele beschrijving kunnen het er ook vier zijn. Ook bekende dendrologen hebben met dit laatste geworsteld.

Euonymus cornutus heeft een groot areaal in West- en Centraal-China en zuidelijker nog in aangrenzend India, Myanmar en Sikkim. Het zijn 2-3 m hoge struiken in gemengde bossen op hoogtes in de bergen tussen 2200 en 4300 m. De soort heeft zeer smalle bamboe-achtige bladeren die tot 15 cm lang kunnen zijn en hooguit 1,5 cm breed. De bloeiwijzen tellen drie knoppen. De vijf bloemblaadjes zijn roodachtig tot purperkleurig. De vruchten zijn groen of iets roodachtig, met geopend een rode binnenkant. De soort is bladverliezend, maar op warmere groeiplaatsen ook gedeeltelijk wintergroen.

Naamsverwarring
In 1893 werd E. cornutus door de Engelse botanicus William Hemsley beschreven aan de hand van door August Henry in Hupeh verzameld herbarium. In de beschrijving vermeldt Hemsley dat de vruchten 4-5 vleugelig zijn. De introductie wordt toegeschreven aan Ernest Wilson en George Forrest, maar van eerstgenoemde wordt geen enkele Euonymus vermeld in Plantae Wilsonianae. Op basis van herbariummateriaal dat Forrest verzamelde in Yunnan beschrijft Harold Frederick Comber in 1934 Euonymus quinquecornutus met als karakteristiek kenmerk vijfvleugelige vruchten. Feitelijk ging het toen al direct mis want de naam ‘quinquecornutus’ was een jaar eerder gebruikt door Geoffrey Evans voor een andere soort. Dat was weliswaar een nomen nudum,* omdat er geen beschrijving bij was, maar sloot hergebruik uit. Ralph Anthony Blakelock maakte er in 1948 de combinatie E. cornutus var. quinquecornutus van. Dit is dus ook een ongeldige naam, maar wel eentje met een hardnekkig leven. Zowel Flora of China (2008), de bibliografie van Jin Shuang Ma (2001) als de World Flora online vermelden de naam als synoniem van E. cornutus, maar de naam duikt in de handel steeds weer op.

Waar is de viervleugelige?
Het bleef vooral voor verzamelaars een kwellende vraag afgaande op de originele beschrijving van Hemsley: hoe kom ik aan planten van de soort met viervleugelige vruchten? In cultuur kom je die namelijk nergens tegen. Zelf had ik in het Hillier Arboretum een eureka-moment toen ik dacht daar E. cornutus aan te treffen met viervleugelige vruchten. In mijn enthousiasme ontging het me dat de vruchtjes lichtrood waren, terwijl ze bij de echte E. cornutus groen zijn. Thuis gekomen werd ik al snel ontnuchterd na contact met Henny Kolster. Het bleek te gaan om E. clivicolus. Deze soort heeft eveneens vrij smal blad, maar dat is meer elliptisch. Een verschil met E. cornutus is de iets ingerolde rand van de bladeren. Het areaal van E. clivicolus valt grotendeels samen met dat van E. cornutus. De noordgrens is in Centraal-China. Zuidelijk komt de soort nog voor in Bhutan, Nepal en Myanmar.
Ik was niet de enige die door E. clivicolus op het verkeerde been werd gezet. Voor het schrijven van een voorwoord voor het Euonymus boek van Henny Kolster en ondergetekende werd de bekende Engels plantenman Roy Lancaster gevraagd. Hij meldde mij vol trots dat hij de echte viervleugelige E. cornutus in zijn tuin had. Op de foto die hij stuurde, bleek dat het duidelijk om E. clivicolus ging. Het bleek zo ontnuchterend voor hem dat hij mij bij een ontmoeting enkele jaren later er direct mee confronteerde.
Tot slot nog eens goed naar mijn planten in vrucht gekeken. Zij hadden bijna steeds vruchten met vijf vleugels, maar er waren er ook enkele met vier, zoals Hemsley het ook ooit zag. Het onderscheiden van een variëteit quinquecornutus was mede daarom nooit nodig geweest.

* Een nonem nudum is een term uit de taxonomie die staat voor een soortnaam zonder adequate beschrijving en illustratie