Iedereen die van bos en natuur houdt zou provinciaal domein Het Leen op zijn uitstappenlijstje moeten zetten. Dit bos van meer dan 275 ha ligt in de noordwestelijke hoek van de provincie Oost-Vlaanderen. Het Leen maakt deel uit van de Oost-Vlaamse recreatiedomeinen, maar naast de bekende broertjes Puyenbroeck en De Gavers ligt de eigenheid van Het Leen vooral in natuurgebonden recreatie.

Een uitgebreid arboretum
Wie Het Leen binnenkomt langs de hoofdingang gaat door een dubbele lindendreef van ongeveer 1 km. Aan weerszijden van die dreef ligt een uitgebreid arboretum. De eerste bomen van het arboretum werden geplant in 1980. Het was de bedoeling om de natuurlijke rijkdom aan houtige gewassen uit de buurt aan de bezoekers te tonen. Maar als je enkel inheemse bomen en struiken wilt tonen, ben je snel uitgepraat. Daarom werd de collectie uitgebreid met cultivars en variëteiten van die soorten. De collectie groeide tot zo’n 400 bomen. Tussen 1985 en nu breidde het arboretum steeds verder uit in aantal planten en in oppervlakte tot het bomen- en struikenmuseum dat nu te zien is. Er staan er in het arboretum meer dan 8000 planten, verspreid over 6 ha.
De kennis en de collectie van het arboretum worden wereldwijd gedeeld. Het arboretum maakt deel uit van de Vereniging van Botanische Tuinen en Arboreta in België en het Groothertogdom Luxemburg en is ook lid van de Botanical Gardens Conservation International.

Troeven van de collectie
Na de botanische soorten en cultivars van inheemse planten werd de nadruk steeds meer gelegd op enkele planten die het goed doen in zure grond en die bekend staan om hun bloemenpracht. Als je in de lente een wandeling maakt in het arboretum, maak je meteen kennis met de uitbundige bloei van Camellia, Magnolia, Rhododendron en Viburnum, de troeven van de collectie. Voor de verzameling Camellia ontving het arboretum in 2014 de erkenning ‘International Camellia Garden of Excellence’, waardoor Het Leen meteen bekend werd bij plantenliefhebbers van over heel de wereld.
Camellia is een van de eerste sierplanten die op grote schaal gekweekt werden, en de oorsprong van die industrie ligt in Oost-Vlaanderen. Het is dus een geslacht dat in dit Oost-Vlaams arboretum zeker niet mag ontbreken. Dankzij een zeer nauwe samenwerking met de International Camellia Society is de collectie uitgebreid met enkele unieke en zeldzame exemplaren van verloren gewaande cultivars van Oost-Vlaamse origine, die herontdekt werden in tuinen van over de hele wereld.
Heel bijzonder is de verzameling harde Gentse Azalea’s, een verzameling cultivars die in de negentiende en begin twintigste eeuw mede zorgde voor de bekendheid van de Gentse bloemenstreek. De collectie Magnolia springt vooral in de maand april in het oog, als er tenminste geen late winterprik met vorst geweest is. Viburnum zorgt er dan weer voor dat er eigenlijk het hele jaar rond bloeiende soorten zijn in het arboretum.
De collectie bomen en struiken werd later uitgebreid met een verzameling vaste planten. Geen houtige gewassen dus, maar de perken die samengesteld en onderhouden worden in samenwerking met de Vlaamse Vasteplantenvereniging zorgen voor een kleurrijke toets te midden van het zomerse groen.

Taken van het arboretum
Elk arboretum heeft drie basistaken. Die zijn: planten tonen, planten bewaren en planten onderzoeken.

Planten tonen Dat Het Leen fier is op haar collectie en die graag toont aan het publiek, zal iedereen die wandelt tussen de bomen en struiken direct ondervinden. Achter elke bocht van het wandelpad wacht een ander uitzicht, gaande van een flamboyante partij bloeiende heesters, over enkele mysterieuze coniferen tot zelfs een Trachycarpus of een bananenplant. Regelmatig organiseert Het Leen een gratis geleide wandeling op inschrijving, telkens volgens een ander thema. Zo leidt iemand van de Camellia Society in maart de bezoekers langs de uitbundig bloeiende Camellia, maar evengoed toont iemand van de groenarbeiders hoe het arboretum in november winterklaar wordt gemaakt, of bestudeert een insectengids in de zomer samen met publiek de vlinders die op de bloeiende vaste planten afkomen.
Ook kunnen groepen begeleiding krijgen van een gids. Tijdens een twee uur durende wandeling maak je kennis met het arboretum, volgens een zelf gekozen thema. Wie houdt van bloemschikken, kan zich creatief uitleven op een workshop en een prachtig tafelstukje maken, met de planten en kleuren van het heersende seizoen. Ten slotte maken ook jonge deelnemers kennis met de geuren, kleuren en vormen van het arboretum tijdens de zomeractiviteit ‘De Schatten van Vlieg in het arboretum’.
Arboretum Het Leen draagt wetenschappelijke correctheid hoog in het vaandel. Bezoekers die niet alleen willen genieten van de bloemenpracht, maar ook geïnteresseerd zijn in de botanische gegevens van de planten, vinden informatie op een naambordje dat bij elke plant uit de collectie staat. Daarop staat naast de juiste wetenschappelijke naam van de plant extra informatie, bijvoorbeeld de moederplanten als het om een hybride of kruising gaat. Verder lees je af van welke familie het geslacht afkomstig is en indien mogelijk vind je er ook de streek waaruit de plant van nature voor komt. Een dendroloog zet zich in om nieuwe planten zo nauwkeurig mogelijk te determineren en zo de correctheid op de naambordjes te bewaken.

Planten bewaren Dat het arboretum van Het Leen ook de taak om planten te bewaren zeer ter harte neemt, laat zich zien in de uitgebreide collecties van de ‘troevenplanten’, waar enkele planten tussen staan die gerust uniek genoemd mogen worden.

Intensief onderhoud
Een ploeg enthousiaste groenarbeiders onderhoudt de planten, zorgt voor goed betreedbare paden en netjes gemaaid gras. Uiteraard wordt bij het onderhoud gestreefd naar een minimale milieu-impact. Onkruid wordt zo veel mogelijk voorkomen door een dikke schorslaag in de perken. Ongewenste kruiden die toch de kop opsteken, worden met de hand gewied en door een regelmatige behandeling met heet water en stoom blijft het wandelpad vrij van woekerplanten.

Het arboretum praktisch
Het arboretum is alle dagen van het jaar open, van 9 uur tot zonsondergang. Het station van Eeklo ligt op 2,5 km afstand en de halte ‘Het Leen’ van bus 58 Gent-Eeklo-Brugge op slechts 1,5 km. Het Leen ligt op knooppunt 57 van het Oost-Vlaams fietsknooppuntennetwerk. Kom je met de wagen? Dan vind je de ingang van Het Leen op de Gentsesteenweg.
Het domein en het arboretum zijn goed toegankelijk voor personen met een beperking. Er zijn aangepaste parkeerplaatsen en sanitair en de verharde wandelpaden maken het ook voor mensen met een verminderde mobiliteit mogelijk om volop van de natuur te genieten. Zoek je nog extra informatie? Neem eens een kijkje op de website www.hetleen.be.

* Frank Schautteet is deskundige natuureducatie bij domein Het Leen