Voor de meesten is het niet om de hoek: arboretum Bokrijk, vlakbij Hasselt in België. Op vrijdag 11 oktober 2024 was dit het doel van een (volgeboekte) NDV-excursie.

Bokrijk, een landgoed met kasteel, is in 1890 gesticht door een gefortuneerde familie en is ontworpen in de Engelse landschapsstijl. Dat betekent dat er aardig wat bomen van meer dan 100 jaar oud te zien zijn. Het domein Bokrijk (29 ha) is sinds 1938 eigendom van en wordt beheerd door de Belgische provincie Limburg. Het is bekend als openluchtmuseum, maar er is dus ook een arboretum en wat voor één! Dit arboretum is 18 ha groot, opgebouwd uit een landschappelijk gedeelte, een moerastuin en een bos en herbergt één van de grootste plantencollecties van België.

Jeroen Franssen, bos- en natuurbeheerder op het domein, was onze gids. De andere rondleider was Joris Lieben, ploegbaas van het arboretum en de botanische collecties. Volgens Jeroen is het beleid in de tuin nogal veranderd. Vanaf de jaren 80 is het een belevingstuin: de geslachten staan meer door elkaar heen om ziektegevoeligheid te reduceren. Belangrijk bij de determinatie van de bomen blijkt de site www.botanicalcollections.be. Bij veel bomen staat een nummer waarmee informatie op deze site te vinden is.

Het domein experimenteert met winterhardheid in hun bomenbestand: doel is om bomen die het goed doen in de temperatuurrange tussen – 20°C tot 49°C hier te huisvesten. We zien dat veel oudere bomen, m.n. Amerikaanse eiken zijn aangetast door zwavelzwammen. Jeroen schat in dat het nog een jaar of tien goed zal gaan, daarna wint de zwam.

Opvallend zijn de kleine lage bamboe-afscheidingen die ons op het pad houden. Verder is er een gradiënt in het arboretum van vochtig naar kurkdroog. Ijzerrijk water van het Kempkens plateau welt op in het natte gedeelte. Daardoor ligt er ijzeroer, een dikke laag roest, in de bodem, die zorgt voor een pH-waarde van de bodem van 4. Dat is lastig te beheren, maar men probeert de pH-waarde omhoog te krijgen door bij te kalken.

In het park zien we natuurlijk veel interessante bomen. Het begint met een Tetracentron sinense, de enige soort in zijn geslacht. Een boom die voorkomt in het zuiden van China en in Myanmar met donkergroene, hartvormige bladeren. Vervolgens zien we een grote Mispel: Mespilus germanica ‘Breda Giant’. Ook een bijzondere boom is de Magnolia grandiflora ‘Overton’, die wit bloeit. Klimop laat men gewoon staan in Bokrijk: Hedera wurgt de boom immers niet. In het park zijn veel Cyclaampjes te zien en bij de vijver veel Japanse orchideeën. We bewonderen daar ook de Voodoolelie Sauromatum giganteum.

In het natte gedeelte van het park zien we de langzame groeier Platanus orientalis ‘Mirkovec’. En ook een Alchornea davidii met mooie bloei op de stengels. Dit is een struik uit China met schitterende voorjaarskleuren. Het roze voorjaarsblad verkleurt van groen in de zomer naar geel in de herfst.

De binnenplaats van een voormalig kantorencomplex van het arboretum is goed beschut en staat vol met mediterrane flora. We zien een zeer bijzondere Albizia julibrissin en
Firmiana simplex die met een omtrek van
104 cm de grootste van Europa schijnt te zijn. Verder staan er een Podocarpus en allerlei paddestoelen.

Het middagprogramma brengt ons naar het nieuwste (verste) gedeelte van het arboretum. Bij de ingang zien we een groenblijvende Hulsteik: Quercus coccifera. Ook is daar een Prunus × yedoensis ‘Martine’. Volgens Jeroen had een vroegere beheerder van het arboretum twee passies: bomen en vrouwen. ‘Martine’ was dus een maîtresse van hem. Er zijn op Bokrijk nog meer Prunussen met cultivarnamen van vrouwen! Ook zien we een paar winterharde Fuchsia’s, een andere specialisatie van het park.

Dit jongste gedeelte van het arboretum was oorspronkelijk een Dennenbos. Na een aantal verwoestende stormen in de tweede helft van de 20^e eeuw is besloten hier nieuwe aanplant te plegen. De oude, overlevende bomen bieden zo beschutting voor nieuwe aanplant zoals een prachtige Japanse keizereik (Quercus dentata). Een ware lust voor het oog.

In het natte deel van het nieuwe gedeelte zien we Taiwania‘s, leuke naaldbomen die in Europa zeldzaam zijn. De takken en naalden voelen zeer scherp aan. Ze zijn eenhuizig. Velen van ons hadden deze soort nog niet eerder gezien.

Ook de Hulst is opvallend in dit gedeelte van het arboretum. Zo zien we een Ilex aquifolia ‘Pickersgill’, een bijzondere cultivar. De naam Pickersgill verwijst naar de vrouw die ooit de eerste ster op de vlag van de V.S. naaide. Er staat dan ook een gedenksteen van een bezoek van de Holly Society of America, die Bokrijk tien jaar geleden bezocht. Tenslotte staan ook aan de noordgrens van het arboretum verrassende selecties, zoals een Toxicodendron verniciflua (de giftige Vernisboom).

Bokrijk heeft een prachtig arboretum met een schat aan interessante bomen. Volgens de begeleiders hebben we uiteindelijk maximaal 15 % van de bomen gezien, dus het is de moeite waard om het nog eens te bezoeken. Veel dank aan de organisatoren Wolfgang Holz en Pierre Theunissen.

Kijk voor meer informatie op https://bokrijk.be/nl/arboretum