Op 25 juni kwamen vele geïnteresseerde leden naar het midden van het land voor een excursie naar Doorn en Leersum. In het Nationaal Bomenmuseum – Von Gimborn Arboretum te Doorn werden we verwelkomt door Piet de Jong die ons iets vertelde over de geschiedenis van de plek en de collectie. De groep werd in tweeën gedeeld. De ene groep ging mee met Piet de Jong en de andere groep met Theo Damen.

De groep van Piet werd getrakteerd op een meanderende wandeling met een focus op Esdoornsoorten. Piet heeft in de collectie diverse zaailingen opgenomen van zowel bijzondere (onder)soorten als kruisingen. De toer begon op de parkeerplaats bij een Chinapeer (Pyrus bretschneideri), een Melkboom (Neoshirakia japonica) en een Chinese sering (Syringa reticulata subsp. pekinensis ‘Gimborns China Pearl’), een eigen selectie. Voor we naar de Esdoorns gingen benadrukte Piet het belang van herfstkleur voor de beleving en toepassingswaarde van een plant. We begonnen met Acer pictum, de Aziatische tegenhanger van de Noorse esdoorn (Acer platanoides). De hybride van deze twee staat ook nabij de ingang; een middelgrote, gezonde boom. Een bijzondere Streepjesbastesdoorn is Acer tegmentosum ‘Joe Witt’. Ook diverse soorten met atypisch blad of met een bijzondere herkomst kwamen aan bod. Zo werden A. tschonoskii var. Australe en A. tschonoskii subsp. koreanum besproken. Deze beide ondersoorten van A. tschonoskii verschillen sterk van de eigenlijke soort (A. tschonoskii subsp. tschonoskii) en zijn waarschijnlijk aparte soorten. Ook A. ‘Ample Surprise’ (een kruising van A. pictum en A. platanoides), de hybride A. monspessulanum x A. saccharum, A. hyrcanum subsp. hyrcanum met rode bladstelen, A. cappadocicum var. sinicum met jonge rode loten, de zogenaamde sint jansloten en A. ‘Osiris’, een kruising van A. palmatum en A. sieboldianum kwamen voorbij.

Naast Esdoorns werd de groep getrakteerd op de vele Haagbeuken in de collectie. Tussendoor was er tijd om stil te staan bij bijzondere planten zoals de Sassafras (Sassafras albidum) met de vele wortelopslag, de geelnaaldige Kaukasische spar (Picea orientalis ‘Early Gold’), Crataegus pseudoheterophylla met fraaie rode vruchten, Knoptaxus (Cephalotaxus harringtonii ‘Fastigiata’), Ostrya japonica, Ostrya rehderiana een zeldzame Chinese soort en op dit moment mogelijk het enige exemplaar in Europa, Quercus robur ‘Cristata’, Corylus fargesii met een afschilferende bast en Liriodendron ‘Chapel Hill’, een hybride van L. tulipifera en L. chinense, met oranje bloemen. Bij iedere boom of struik wist Piet ons de achtergrond of een bijzonderheid te vertellen. De wandeling was daarmee leerzaam en leuk.

Aan de jarenlange inzet van Dr. Piet de Jong, vroeger als taxonoom en voormalig directeur van de Hortus Botanicus in Utrecht en vanaf 1996 als vrijwilliger bij het Von Gimborn Arboretum, is uitgebreid aandacht besteed. Op 19 mei jl. kreeg Piet op initiatief van de NDV en het Nationaal Bomenmuseum Gimborn een feestje aangeboden in het arboretum waarbij, op zijn eigen verzoek, zo’n 25 personen waren uitgenodigd. Geen groot eerbetoon maar een informele bijeenkomst, naar de wens van Piet.
Na de opening van dit samenzijn door dagvoorzitter Anneke van Rhijn, kreeg Piet de gelegenheid om te vertellen over de vele wetenschappelijke studies en publicaties die over het geslacht Acer zijn uitgegeven. Hij noemde hierbij ook zijn eigen proefschrift bij zijn promotie aan de Universiteit van Wageningen. Hiervoor heeft hij onderzoek verricht bij Kew Gardens in Londen en de Parijse Jardin des Plantes.
Na deze uitleg gingen we naar buiten om de uitgebreide collectie Acers te bekijken. Piet wees ons onder andere op de bijzondere bladvormen en vertelde over de oorspronkelijke plaatsen waar deze soorten gevonden zijn. De meeste Acers komen uit China, gevolgd door Japan. In de Verenigde Staten is het aantal soorten beperkt tot negen, al is er de neiging om de ondersoorten van Acer saccharum als echte soorten te beschouwen.

In de loop van de jaren zijn er talloze cultivars ontwikkeld die het geslacht Acer een enorme bekendheid hebben gegeven. Enkele bijzondere Esdoorns tijdens de rondgang waren Acer distylum, A. pilosum subsp. stenolobum, A. sempervirens, A. sinopurpurascens en A. tsinglingense.
Op een bepaalde plek in het park stonden drie jonge bomen klaar om geplant te worden. Een cadeau voor Piet van de NDV en het Nationaal Bomenmuseum Gimborn. De bomen, een Acer pentaphyllum, een Acer elegantulum en een Castanea crenata, zijn gekweekt en geleverd door Chris van der Wurff uit Heeze.

De uitstekende lunch werd verzorgd door de catering van het Bomenmuseum. Na de lunch volgde een tweede uitleg waarbij vooral aan de hand van de bloei werd ingegaan op de evolutie van het geslacht. Het bloeiverloop is in zijn oorsprong altijd in drie fasen: mannelijk-vrouwelijk-mannelijk. Het eindstadium is volledige tweehuizigheid. Eenzelfde ontwikkeling is er van insectenbestuiving tot windbestuiving. In het geslacht zijn nog veel soorten in een tussenstadium.
Na de lezing ging een deel van de aanwezigen weer met Piet op pad om in een ander deel van het park nog meer Acers te bekijken. Diversen aanwezigen hadden als blijk van waardering een plant of boom voor Piet meegebracht. Ook die krijgen een plek op Von Gimborn.
We kunnen terugzien op een geslaagde dag die door Anneke op een sympathieke manier werd geleid. Een informeel en informatief eerbetoon aan een bevlogen plantenkenner die met hart en ziel aan Von Gimborn is verbonden.

Al eerder in 2020 en 2021 stond deze excursie op de agenda maar nu, op zaterdag 19 mei 2022, kon de wandeling eindelijk doorgaan. Na ontvangst door Bas Vliegenthart en Jan Blom (gepensioneerd ontwerper openbare ruimte) van de gemeente Hoogeveen in Grand café ‘Marron’ werden we gesplitst in twee groepen en startten we de wandeling. De heren hadden de excursie degelijk voorbereid en we kregen allen een plattegrond uitgedeeld met daarop gemarkeerd de belangrijkste boomsoorten.

De hoofdstraat waaraan café ‘Marron’ ligt, vormt een dubbele noord-zuid gelegen allee met centrale as, ingericht als promenadegebied naar een speels ontwerp van Karin Daan. Buiten het café vallen meteen de beplantingen op met Corylus colurna, Liriodendron tulipifera en Zelkova serrata. De plantgaten zijn voorzien van boomgranulaat, helaas reageert de Prunus ×yedoensis geënt op Prunus avium daar matig op gezien de moeizame groei. De vakken met vaste planten in het midden worden door de hagen van Osmanthus heterophyllus ‘Purpureus’ van een prachtige bruine kleur voorzien. Overigens groeien de Osmanthushagen beter dan de ook toegepaste Taxushagen die er sleets uitzien.

Het park achter het gemeentehuis biedt een prachtig sortiment. Er staan enkele oudere exemplaren van Malus hupehensis volgens onze kenners. Deze soort heeft overlappende kroonbladeren in tegenstelling tot Malus baccata die geen overlappende kroonbladen heeft. Overigens zijn deze bomen zeer gezond, ook later in de zomer. Verder vallen de oude meerstammige boomboeketten van de Carpinus betulus ‘Fastigiata’, de roodbloeiende Robinia margaretta ‘Casque Rouge’ en de grootbladige Morus alba ‘Platanifolia’ op. Aan de straatkant staat een beplanting van Aesculus flava ‘Vestita’ volgens de lijst, maar dat blijkt Aesculus indica te zijn. Te zien aan de vier kroonbladen waarvan twee een honingmerk hebben, Aesculus flava heeft een vergroeide kroonbuis.
Bij het gemeentehuis staat volgens de lijst een rij bomen van Magnolia denudata. Blad en zaden komen echter niet overeen met deze soort, zodat het waarschijnlijk hybriden van Magnolia kobus zijn. De gemeente gebruikt een breed sortiment en schuwt ook niet bijzondere soorten toe te passen en dat zien we op weg van het gemeentehuis richting Dwingelandpark. We zien onderweg Acer triflorum met zijn bruine schilferachtige bast, Acer buergerianum, Cercis canadensis, Koelreuteria paniculata, x Sycoparrotia semidicidua en Davidia involucrata en Cercidiphyllum japonicum.
Het Dwingelandpark is aangelegd naar een ontwerp van Jan Blom. Op de tekening is het ontwerp erg mathematisch, volgens rechte lijnen en rasters. Maar in de werkelijkheid in het park zelf valt dat, na aangroei en door de diversiteit van het sortiment, helemaal niet meer op. Het park wordt goed bezocht door het publiek. Een verdiepte plek in het park wordt gebruikt door schoolklassen. De nazorg m.b.t. het watergeven viel wat tegen hoewel er gebruik gemaakt wordt van gietranden voor een deel van de bomen. Ook hier een toepassing van een breed sortiment. In de hoek van het terrein zijn 12 bomen van Tilia platyphyllos ‘Laciniata’ in een kleine cirkel geplant. Dit naar het idee van de apostelboom die ook elders in Drenthe te zien zijn, onder andere bij de kerk in Ruinerwold. De Linden groeien naar elkaar toe en vormen uiteindelijk één markante boom.

Na een lunch in “Marron” vervolgen we de excursie in de wijk Erflanden. In het ontwerp was één van de uitgangspunten het vermijden van de plaatsing van schuttingen en coniferenhagen. Zo is er op een groot aantal plaatsen bij de bouw voorzien in een erfafscheiding. Erflanden kent een prettige logistieke structuur. De hoofdas is een langzaam-verkeerroute door de hele wijk. Deze hoofdas heet ‘de Laan’. Aan de zuidkant ligt de wijk tegen de geluidswal van de A28 en deze groenzone biedt een park voor de bewoners. Een deel van de geluidswal heeft een bosachtig karakter met de hoofdsoorten Berk, Eik en Japanse sierkers, in de struiklaag zijn ook diverse voedselbossoorten opgenomen, zoals Corylus, Aronia, Amelanchier en Prunus.
Op een ander deel van de geluidswal is een weidemilieu gecreëerd bestaande uit gras, bosachtige beplantingsgroepen en bomen.
De hoofdas en laan door de wijk is beplant met aan weerszijde Linden, denk daarbij aan Tilia tomentosa ‘Szeleste’ en Tilia platyphyllos ‘Delft’. In de wijk zijn de straten aangekleed met heestervakken en bomen. Opvallend zijn de mooie beplantingen met Pyrus calleryana ‘Capital’, een gezonde sierpeer met een smalle kroon en kleine vruchten,
Magnolia x loebneri ’Merrill’ en Prunus sargentii ‘Charles Sargent’ en bij de vijvers: solitairen van Salix pentandra, Taxodium distichum, Populus simonii ‘Fastigiata’ en Nyssa sylvatica.

Een zeer geslaagde excursie mede ook door de enthousiaste begeleiding van de gemeente Hoogeveen, die de NDV uitnodigt om nog een keer in het najaar te komen kijken. Dat is zeker het over­wegen waard!