Arboreta en botanische tuinen

Arboretum
Een arboretum is een verzameling bomen in een tuin of park. Het kan zijn aangelegd met verschillende doelen:
• kennis en materiaal vergaren voor boomkwekerijen of bosbouw
• een zuiver wetenschappelijke collectie
• educatie
• recreatie
• verfraaiing (begraafplaatsen, diergaarden, attractieparken, camping etc.)

Geschiedenis van het arboretum
De eerste arboreta werden door vorsten en rijke particulieren aangelegd met de bedoeling te pronken met hun welstand. Het wetenschappelijke aspect kreeg weldra de overhand. Aan het verzamelingsaspect werden later ook reservaatdoeleinden verbonden en utilitaire aspecten. Zo werd en wordt in arboreta uitgeprobeerd hoe bomen uit andere klimaten zich in ons klimaat zullen gedragen. Begraafplaatsen, diergaarden en recreatieparken kunnen zich tot arboreta ontwikkelen. Maar ook particulieren kunnen uit liefde voor bomen en groen een arboretum beginnen.

Gespecialiseerde arboreta
Er zijn arboreta die zich specialiseren in één bepaald aspect. Een aantal voorbeelden:
• een pinetum is een arboretum met hoofdzakelijk coniferen;
• een populetum is een park met daarin het geslacht Populus;
• een aceretum is een esdoornpark.

De term arboretum is niet beschermd en wordt niet toegekend door een officiële instantie of keuringscommissie. De NDV houdt vooralsnog vast aan de volgende criteria:

1. Visie
Er dient een arboretum-plan te zijn met een beschrijving van de organisatie, strategie, doel van het arboretum, beoogd publiek, types van planten, onderhoudsplan en voortzetting op lange termijn (stichting o.i.d. met een bestuur). In een arboretum worden de bomen en struiken al dan niet systematisch (familie), geografisch (per regio) of op andere criteria (gebruikswaarde, herfstkleur, etc.) gegroepeerd en er wordt naar gestreefd een zo volledig mogelijk aantal families (geslachten, soorten en variëteiten) te houden, rekening houdend met de klimatologische omstandigheden. Bij de aanleg van een arboretum wordt er naar gestreefd de afzonderlijke individuen goed tot hun recht te laten komen.

2. Collectielijst
Er is een actuele collectielijst (op papier of op een website)

3. Beheerder
Het arboretum dient een beheerder te hebben; een persoon of instantie die het arboretum volgens plan beheert en bereikbaar is voor informatie. Deze persoon of instantie dient gedegen kennis te hebben van bomen en naamgeving.

4. Educatieve waarde
Naamgeving en etikettering spelen een belangrijke rol. Dit kan door middel van bv. plantenlabels, QR-codes, transponders, of nummering overeenkomstig collectielijsten. De planten dienen voor minimaal 75% van de collectie benoemd te zijn. Te lezen zijn gegevens zoals bijv. wetenschappelijke naam, familienaam, cultivar, herkomst, plantdatum. De labels mogen de plant niet schaden. Het label bevindt zich aan of nabij de plant, zichtbaar voor publiek.

5. Toegankelijkheid
Het arboretum moet, al dan niet na afspraak, open zijn voor publiek.